۰۲۱۷۷۵۸۰۰۵۵- ۰۹۱۲۰۲۹۶۱۲  

گروه مهندسی متین   Www.Derakhtan1.Ir 

اصول هرس کاری

اگرچه در طی سالهای گذشته آموزش‌های لازم برای هرس درختان به باغداران داده شده است اما واقع بینانه است که بگوییم انجام صحیح هرس هنوز عمومیت کافی پیدا نکرده است. درختان نیاز به تربیت دارند، یعنی ایجاد بدنه‌ای با شاخ و برگ کافی که از نظر کمی و کیفی تولید مناسبی داشته باشد. هرس عبارت است از بریدن اندام‌های مختلف گیاه اعم از شاخه، ریشه، برگ، گل و میوه. بعضی اهداف هرس عبارتند از؛ ایجاد تعادل بین اندام‌های مختلف گیاه، حذف غالبیت انتهایی و فعال شدن جوانه‌های جانبی، حذف شاخه‌های آفت زده، بیمار و خشک، امکان تردد ماشین آلات در باغ و افزایش کارایی سمپاشی، چیدن آسان میوه‌ها، جلوگیری از پیری زودرس درخت و همچنین زیبا ‌سازی فضای سبز و پارک‌ها (مانند شمشاد و سرو). از این‌رو، با توجه به هدف هرس و تنوع گیاهان، فرم‌های مختلفی برای هرس وجود دارد. انواع هرس از نظر زمانی عبارتند از:

الف. هرس زمستانه؛ این هرس زمانی انجام می‌شود که درختان در حالت رکود یا به اصطلاح خواب هستند(یعنی اواخر پاییز تا اواخر زمستان). در این زمان به علت عدم وجود برگ‌ها، انجام هرس آسان‌تر و با حساسیت کم‌تری همراه است و امکان قطع شاخه های خشک و بیمار نیز فراهم است. زمستان همچنین زمان مناسبی برای هرس ریشه‌ هاست.

ب. هرس تابستانه؛ که در تابستان و در زمان فعالیت گیاه انجام می‌شود و به هرس سبز معروف است. هرس سبز به منظور حذف پاجوش‌ها، نرک‌ها و گلها و میوه‌های اضافی انجام می‌شود که در نهایت موجب رسیدن مواد غذایی و نور بیشتر به جوانه ها، برگها و میوه ها می شود.

فرم‌های هرس:

هرس جامی.

متداول‌ترین فرم هرس برای درختان میوه هسته دار مانند هلو، شلیل، گیلاس، زردآلو و آلو است. این فرم فاقد پیشاهنگ مرکزی است و فاصله عمودی شاخه‌های اصلی (به تعداد ۵-۳ شاخه) روی تنه حدود ۱۵- ۱۰ سانتیمتر در نظر گرفته می‌شود. مزیت این فرم، باز بودن بخش مرکزی تاج پوشه درخت و در نتیجه نفوذ نور کافی به داخل آن می‌باشد.

هرس شلجمی.

این نوع هرس از نظر حذف محور اصلی، به ظاهر شبیه فرم جامی است. و بیشتر برای درختان میوه دانه ریز مثل سیب و گلابی مناسب است. در این روش پس از کاشت نهال در انتهای سال اول (زمستان) تنه اصلی از فاصله ای حدود ۱۲۰ سانتیمتری زمین (در مناطق بادخیز تا cm 60) قطع می‌شود. نهال در سال بعد تعدادی شاخه فرعی تولید می کند که در زمستان تعدادی از آنها را که از رشد چند جوانه بالائی حاصل شده و زاویه بسته و رشد عمودی دارند حذف و از بین بقیه ۲ الی ۵ شاخه را که با تنه زاویه نزدیک به عمود داشته و در چهار طرف تنه اصلی واقع شده و با یکدیگر ۳۰- ۲۰ سانتیمتر فاصله عمودی داشته باشند به عنوان شاخه های اصلی درخت آینده انتخاب می‌کنند. در این حالت درخت در تمام جوانب خود دارای شاخه‌های قوی است و شاخه‌ها می‌توانند محصول زیادی تولید کرده و به راحتی در برابر وزن میوه‌ها و نیز فشارهای خارجی (مثل باد) مقاومت کنند. معمولا از سال سوم تا پنجم یا ششم هرس خفیف تنک کردن انجام می‌شود. از سال ششم به بعد هرس باید هر سال یا یکسال در میان به صورت تنک کردن و کوتاه کردن انجام شود. 

هرس هرمی.

در این فرم هرس که اغلب برای در ختان غیر مثمر استفاده می‌شود، شاخه مرکزی قطع نمی‌گردد و به درخت اجازه داده می‌شود که بطور طبیعی رشد نماید. هرس تنها به حذف شاخه‌های فرعی اضافی و قطع شاخه‌های پائینی تنه تا ارتفاع دلخواه محدود می‌شود.

هرس داربستی:

 در این روش درختان طوری تربیت می شوند که دو بعد بیشتر نداشته باشند. در این شکل ها درختان را به سیله پیوند زدن روی پایه های کوتاه کننده، پاکوتاه می سازندو شاخه های آنها توسط قیم های ریسمانی (شامل ۳ تا ۵ رشته مفتول که بطور افقی به موازات هم و به فواصل حدود ۵۰ سانتیمتر بر روی دیوار و یا داربست های کلفت فلزی و یا چوبی نصب شده اند) نگاهداری می شوند.

هرس. بخش سوم

چه شاخه‌هایی باید حذف شوند؟ نرک‌ها، پاجوش‌ها، شاخه‌های بیمار و آفت زده. شاخه‌های موازی و نزدیک به هم آنکه ضعیف‌تر و به طرف داخل است. شاخه‌هایی که به طرف زمین متمایل شده‌اند باید از محل قوس بریده شوند. همچنین باید از بریدن شاخه‌های بارور که اصولا کوتاه، ناصاف و دارای چند جوانه با فاصله کم از هم و یک جوانه درشت مرکب در انتها هستند، پرهیز شود. با علامت‌گذاری شاخه‌های ضعیف، کم‌بار یا میوه ریز و بی کیفیت می‌توان کار را در زمان هرس آسان کرد. ضمنا در بریدن شاخه‌ها از ته باید دقت کرد که اینکار از محل اتصال شاخه به تنه انجام و پاشنه یا زائده‌ای باقی نماند. فراموش نشود که برای جلوگیری از نفوذ آفات و بیماریها بایستی محل برش با چسب باغبانی کاملا پوشانده شود. همچنین، توجه داشته باشید که هرس زیاد رشد رویشی درخت را افزایش داده و بارور شدن آن‌را به تاخیر می اندازد.